Llwybr Dyffryn Teifi

Archwilio Llwybr Dyffryn Teifi

Ym Mynyddoedd uchel a gwyntog Gogledd Ceredigion, mae Afon Teifi yn cychwyn ei thaith i Fôr Iwerddon. O Lyn Teifi, a grëwyd yn artiffisial, mae’r ddyfrffordd embryo yn plymio o’i man geni ar y rhostir i Ystrad Fflur yn y dyffryn islaw ac i’w chysylltiad cyntaf â’r hanes, y diwylliant, y diwydiant a’r cymunedau toreithiog y mae’r afon wedi bod yn nodwedd hanfodol iddynt yn y berthynas agos rhwng dynolryw a’r amgylchedd lleol.

Gan ymestyn dros bellter o ryw 80 milltir, mae Llwybr Dyffryn Teifi yn gorwedd yn bennaf yng Ngheredigion, er bod rhannau sylweddol yn mynd i mewn i Sir Gaerfyrddin a Sir Benfro, gan gysylltu cymunedau Pontrhydfendigaid, Tregaron, Llanbedr Pont Steffan, Llanybydder, Llandysul, Castellnewydd Emlyn, Cilgerran, Aberteifi a Llandudoch. Mae hefyd yn cysylltu dau leoliad o bwys hanesyddol ac eglwysig mawr yn yr hen Abatai a chanolfannau dysg Ystrad Fflur a Llandudoch. Mae cyfleusterau i ddefnyddwyr y llwybr ar gael ym mhob un o’r cymunedau hyn.

Er bod y trefi a’r pentrefi yn cynnig cyfleoedd ar gyfer lluniaeth a lletygarwch, mae’r llwybr cyfan yn wirioneddol wledig, gan gofleidio economi amaethyddol bugeiliol, ynghyd â gwarchodfeydd natur, coetiroedd, gorlifdiroedd a chorsydd, ac yn olaf y panoramâu aberol tuag at yr arfordir. Mae Dyffryn Teifi yn haeddiannol enwog am ei amrywiaeth anhygoel o gynefinoedd a bywyd gwyllt o’r ucheldir i’r morwrol a phopeth sy’n bodoli rhyngddynt. Mae’n drysorfa naturiol i’r rhai angerddol a’r rhai sy’n mynd heibio fel ei gilydd.

Mae hon hefyd yn rhan hanesyddol ddofn o Gymru, ac mae cefn gwlad y mae’r llwybr yn mynd drwyddi yn dal i dystio i’r gorffennol diwydiannol hynafol a chymharol ddiweddar. Er bod cestyll adfeiliedig yn datgelu tystiolaeth o wrthdaro yn y gorffennol, mae’r cregyn a’r adfeilion a oedd unwaith yn fwyngloddiau, ffatrïoedd a melinau yn adrodd am ymdrech ddiwydiannol, am gyfoeth ar un adeg, ac am y camfanteisio dinistriol weithiau ar adnoddau naturiol.