Llandudoch Mae Llandudoch yn gymuned lewyrchus gyda marchnad gynhyrchwyr leol boblogaidd bob bore dydd Mawrth wrth ymyl adfeilion Abaty y Santes Fair. Yma hefyd mae caffi a chanolfan ymwelwyr addysgiadol sy’n cael ei hargymell yn fawr yn ogystal ag Eglwys Sant Tomos gyfagos gyda’i charreg Sagranus Ladin ac ogham hynafol. Detholiad o Ganllaw Llwybr Dyffryn Teifi (i’w gyhoeddi yn 2026) : “Sefydlwyd Abaty Santes Fair yn Llandudoch ym 1120 gan y Norman, Robert Fitz Martin, Arglwydd Cemais. Roedd yn dŷ merch i Abaty Tiron yn Ffrainc. Yn ei dro, roedd gan yr Abaty hwn briordai merch ym Mhill ac Ynys Bŷr. Roedd gan y priordai hyn ffynonellau da o dywodfeini coch mân-graen gerllaw y gellid eu torri’n hawdd i unrhyw gyfeiriad, yn ddefnyddiol ar gyfer Abaty oedd angen drysau a ffenestri cain pan oedd y garreg leol yn llechi o ansawdd gwael a thywodfaen blociog.” Wrth ymyl yr Abaty, mae eglwys blwyf ganoloesol Sant Thomas, a ailadeiladwyd ym 1848-52, yn gartref i dair carreg gerfiedig o’r 5ed-9fed ganrif gan gynnwys carreg Sagranus yng nghefn yr eglwys. Mae ganddi arysgrif Ogham Lladin a Gwyddelig hynafol dwyieithog, lle cynrychiolir llythrennau gan riciau ar hyd ymyl. Gwelir cysylltiadau hanesyddol ag Iwerddon ym mhresenoldeb cerrig Ogham yng Ngorllewin Cymru. Swyddfa’r Post – 1 Stryd Fawr, Llandudoch, SA43 3ED Tafarn – Tafarn Gymunedol White Hart – Finch St, Llandudoch, SA43 3EA Tafarn – Ferry Inn – Heol Poppit, Llandudoch, SA43 3LF Pysgod a Sglodion Mor Ffein, Llandudoch, SA43 3ED Premier Siop y Pentref – Stryd Fawr, Llandudoch, SA43 3EF Toiled (mewn maes parcio) Gwesty Glannau Teifi – Poppit, SA43 3LR Llety arall yn Llandudoch a’r cyffiniau
