Llandudoch Mae Llandudoch yn gymuned lewyrchus sydd â marchnad cynhyrchwyr lleol boblogaidd bob bore dydd Mawrth wrth ymyl adfeilion Abaty’r y Santes Fair. Yma hefyd mae caffi a chanolfan ymwelwyr addysgiadol, yn ogystal ag Eglwys Sant Tomos gyfagos gyda’i charreg Sagranus hynafol. Detholiad o Ganllaw Taith Dyffryn Teifi (i’w gyhoeddi yn 2026): “Sefydlwyd Abaty’r Santes Fair yn Llandudoch ym 1120 gan y Norman, Robert Fitz Martin, Arglwydd Cemais. Roedd yn perthyn i Abaty Tiron yn Ffrainc. Yn ei dro, roedd gan yr Abaty hwn briordai ym Mhil ac Ynys Bŷr. Roedd gan y priordai hyn ffynonellau da o dywodfeini coch mân gerllaw y gellid eu torri’n hawdd i unrhyw gyfeiriad, a oedd yn ddefnyddiol ar gyfer Abaty a oedd angen drysau a ffenestri cain pan oedd y garreg leol yn llechi o ansawdd gwael a thywodfaen blociog.” Wrth ymyl yr Abaty, mae eglwys blwyf ganoloesol Sant Tomos, a ailadeiladwyd ym 1848-52, sy’n gartref i dair carreg gerfiedig o’r 5ed-9fed ganrif gan gynnwys carreg Sagranus yng nghefn yr eglwys. Mae ganddi arysgrif Lladin ac Ogam Gwyddelig hynafol ddwyieithog, lle cynrychiolir llythrennau gan riciau ar hyd ymyl. Gwelir cysylltiadau hanesyddol ag Iwerddon ym mhresenoldeb cerrig Ogam yng Ngorllewin Cymru.” Swyddfa’r Post – 1 Stryd Fawr, Llandudoch, SA43 3ED Tafarn – Tafarn Gymunedol y White Hart – Finch St, Llandudoch, SA43 3EA Tafarn – Ferry Inn – Heol Poppit, Llandudoch, SA43 3LF Mor Ffein Fish and Chips, Llandudoch, SA43 3ED Siop y Pentref Premier – Stryd Fawr, Llandudoch, SA43 3EF Toiled (mewn maes parcio) Gwesty’r Teifi Waterside – Poppit, SA43 3LR Dewisiadau llety eraill yn Llandudoch a’r cyffiniau
